برخاستن انسانی نو از خاکستر‌ خویشتن خویش

عید سعید فطر یکی از دو عید بزرگ اسلامی است که در روز اول ماه شوال آن را جشن می‌گیرند.
مسلمانان پس از یک ماه روزه و عبادت پروردگار، چشم به راه این روز بزرگ هستند و با برپایی آیین‌های خاص این روز، ماه رمضان را وداع می‌گویند.
 در واقع عید فطر، عید پایان یافتن رمضان نیست، عید بر آمدن انسانی نو از خاکستر‌های خویشتن خویش است، بر ‌آمدن روز نو، روزی نو و انسانی نو است. در این روز، روزه حرام است. این روز نماز مخصوص دارد و اغلب، نماز عید فطر را به جماعت می‌خوانند. آداب و احکام خاصی برای شب و روز عید فطر گفته شده است؛ از جمله خواندن نماز و دعا، قرائت قرآن، غسل، زیارت امام حسین علیه السلام، گفتن تکبیرات خاص «الله‌اکبر الله اکبر، لا اله الا الله و الله اکبر، و لله الحمد علی ما هدانا، و لله الشکر علی ما اولانا» از جمله اعمال مستحب این روز بزرگ است.  
شب عید فطر، شب وداع با ماه رمضان است. در تهران قدیم مراسم وداع با ماه رمضان اینگونه بود که نزدیک به غروب شب اول ماه شوال، مردم از لحظه غروب تا یک ساعت از شب گذشته روی بام‌ها و گل‌دسته‌ها و بلندی‌ها می‌رفتند و به دنبال ماه شوال می‌گشتند. اگر ماه را به صورت دسته‌جمعی می‌دیدند، فردایش را عید می‌گرفتند وگرنه منتظر رسیدن تلگراف از کربلا و نجف می‌شدند. اما به دنبال پیشرفت و به روز شدن امکانات و توسعه تجهیزات شهرنشینی به طور طبیعی آداب و رسوم و اعتقادات و باورهای عامه مردم نیز دستخوش تغییرات شده است.
اما مسئله‌ای که هیچ‌گاه تغییر نمی‌کند، این است که قرار است رمضان با سحر‌ها و افطارهایش، با شب‌های قدر و ‌مناجات‌هایش از ما آدمی دیگر بسازد. یک رمضان را طی کردیم تا در روز عید فطر به خط جمال آشنای پروردگار در سجاده، آرام بگیریم. پروردگارا!  در این روز بزرگ و فرخنده، نوازشی بر قلب‌های رنجور و روح‌های زنگارگرفته ما روا بدار و دمی از عطر خانه و کاشانه ازلی بر ما ارزانی دار!